Gazetecileri katledilen, hapse atılan ya da sürgüne gitmek zorunda kalan Özgür Basın Geleneği, Musa Anter’in yolundaki yürüyüşüne devam ediyor
Hüseyin Aykol
Yıllar sonra 2020 yılı tüm dünyada milyonlarca insanı ölümcül şekilde etkileyen bir pandemi yılı olarak hatırlansa da biz özgür basın emekçileri için bu yıl, Apê Musa yılıdır. Bizler 1920 doğumlu Musa Anter’in 100. yaşını kutladık. Adına sadece gazetecilik ödülleri vermedik, aynı zamanda da yayımladığımız “Apê Musa 100 Yaşında!” kitabımız eşliğinde onun Kürt basınına, düşüncesine ve örgütlenmesine yaptığı katkıları andık yıl boyunca.
Musa Anter’in yolundaki yürüyüşümüzü, 2020’de de büyük bir kararlılıkla sürdürdük. Medyada gerçekleri ama sadece gerçekleri ve halkların yararına olan gelişmeleri aktarıp, halklara düşman anlayışları teşhir etmemiz, her zaman olduğu gibi egemenleri rahatsız etti. 2020 yılında 145 gazeteci arkadaşımızın hakkında açılan davalara devam edildi. Onlarca gazeteci arkadaşımız haklarında verilen cezaların infazı için dosyalarının Yargıtay’da onanmasını beklerken, tutuklu ve hükümlü 20 arkadaşımız ise yeni yıla cezaevinde girdi.
Son 30 yılda 52 gazete çıkaran Özgür Basın Geleneği üzerindeki baskılar, özellikle son beş yıl içinde yeniden yoğunlaştı. Birkaç ay öncesinde geleneğimize yönelik olarak zaten başlamış bulunan baskılar, 2016 yılındaki FETÖ’cü darbe girişimi sonrasındaki “tanrının lütfu” ortamında zembereğinden boşandı. Gazetelerimiz ilan edilen OHAL ortamında çıkarılan KHK’ler ile kapatılırken, Özgür Gündem gazetemizin Eş Genel Yönetmenleri Eren Keskin ile Hüseyin Aykol ve Yazı İşleri Müdürleri Reyhan Çapan ile İnan Kızılkaya hakkında 200’den fazla dava açıldı. Hakkımızda açılan davaların bu yıl içindeki gelişimi şöyle yaşandı:
Özgür Gündem ana davası
Özgür Basın Geleneği’nde 4 Nisan 2011’de yayına başlayan Özgür Gündem gazetesi, 16 Ağustos 2016 günü, İstanbul 8. Sulh Ceza Mahkemesi tarafından ‘örgüt propagandası’ yaptığı iddiasıyla kapatıldı. Bu karardan kısa bir süre sonra, gazetenin Beyoğlu’ndaki binasına baskın yapıldı ve 22 kişi gözaltına alındı. Gazetenin o tarihteki Genel Yayın Yönetmeni Zana-Bilir Kaya, Yazı İşleri Müdürü İnan Kızılkaya ile birlikte gazetenin Yayın Danışma Kurulu üyelerinden Aslı Erdoğan ile Necmiye Alpay tutuklandı.
Daha sonraki bir tarihte gazetenin İmtiyaz Sahibi Kemal Sancılı da tutuklandı. Tutuklananlar ilk duruşmada tahliye edilirken, davanın sonuçlanması 2020 yılını buldu. Davanın karar duruşması 14 Şubat 2020 günü İstanbul 23. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görüldü. Yayın Danışma Kurulu üyeleri Aslı Erdoğan, Necmiye Alpay, Bilge Aykut beraat ederken, dosyaları ayrılan Zana Kaya, Eren Keskin, İnan Kızılkaya, Kemal Sancılı hakkındaki dava ise halen sürüyor.
Özgürlükçü Demokrasi
Özgürlükçü Demokrasi gazetesinin merkez bürosu 28 Mart 2018 gecesi polis tarafından basıldı. Gazeteye kayyum atanırken, İmtiyaz Sahibi İhsan Yaşar ve Yazı İşleri Müdürü İshak Yasul gözaltına alınıp tutuklandı. 10 Nisan günü ise gazete editörleri Mehmet Ali Çelebi, Reyhan Hacıoğlu, Hicran Urun ve gazete çalışanı Pınar Tarlak tutuklandı. Bu dava yeterli görülmemiş olmalı ki, gazete 8 Temmuz 2018 günü OHAL kapsamında 701 Sayılı KHK ile kapatıldı.
Gazetenin 6’sı tutuklu 14 çalışanı hakkında İstanbul 23. Ağır Ceza Mahkemesi’nde 12 Eylül 2018 günü başlayan dava, 28 Haziran 2019 günü sona erdi. Son duruşmada Hicran Urun, Reyhan Hacıoğlu, İshak Yasul’a “örgüte yardım etmek” suçlamasıyla 3’er yıl birer ay 15’er gün hapis cezası verildi. Yasul’a ayrıca propagandadan 1 yıl 6 ay 22 gün, Mehmet Ali Çelebi’ye de “yardım etmek” iddiasıyla 3 yıl 9 ay hapis cezası verdi. Dosya halen, İstinaf Mahkemesi’nde bulunuyor.
KCK-Basın davası
46 gazetecinin yargılandığı ve 8 yıldır devam eden “KCK-Basın Davası”nın 20. duruşması, Çağlayan’da bulunan İstanbul 3. Ağır Ceza Mahkemesi’nde 1 Aralık 2020 günü görüldü. Heyet değişikliği nedeniyle eski zabıtlar okundu. İddia makamı eksik hususların giderilmesini istedi. Duruşma 4 Mart 2021’e ertelendi. 20 Aralık 2011 tarihinde Dicle Haber Ajansı, Özgür Gündem, Azadiya Welat, Demokratik Modernite ve Fırat Dağıtım’da çalışan Kürt gazetecilerine yönelik yapılan operasyonda 46 gazeteci gözaltına alındı. 46 gazeteciden 32’si 24 Aralık 2011’de tutuklandı. İlk duruşması 2012 yılında görülen davanın savcısı ve hakimleri FETÖ soruşturmalarına konu oldular. Sanıklardan kaçak olan ve cezaevinde olan da var.
Nöbetçi yayın yönetmeni
Özgür Gündem gazetesine açılan davalar konusunda kamuoyunun dikkatini çekmek amacıyla 2016 yılında başlatılan Nöbetçi Yayın Yönetmeni kampanyasına katılan 100 gazeteci, akademisyen ve aydın arasında bulunan Türkiye İnsan Hakları Vakfı Başkanı Şebnem Korur Fincancı, Sınır Tanımayan Gazeteciler Türkiye Temsilcisi Erol Önderoğlu ve gazeteci-yazar Ahmet Nesin 20 Haziran 2016 günü tutuklandı. Dünya çapındaki tepkiler üzerine tutuklananlar 10 gün sonra tahliye edildiler.
Fincancı, Önderoğlu ve Nesin’in İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nde yargılanmaları üç yıl sürdü ve 17 Temmuz 2019 günü yapılan son duruşmada beraatlerine karar verildi. Ancak mahkeme savcısının itirazı üzerine dosya, İstinaf Mahkemesi’ne gönderildi. İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi, yerel mahkemenin verdiği beraat kararını 3 Kasım 2020 günü bozdu. Dava, İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nde 3 Şubat 2021 günü yeniden görülmeye başlayacak.
Gün matbaası davası
Özgür basın gazetelerini de basan Gün Matbaacılık’a, 28 Mart 2018 günü kayyum atandı. Kayyumun ardından gözaltına alınan 21 matbaa çalışanı hakkında dava açıldı. İddianamede 8 kişiye ‘örgüte bilerek ve isteyerek yardım etmek’, 13 kişiye de ‘örgüte üye olmak’, ‘örgüt propagandası yapmak’ ve ‘örgüt yayınlarını basmak ve yayınlamak’ suçlamaları yöneltildi. Dava için beş duruşma yapıldı ve sonunda tüm sanıklar tahliye edildi, ancak her birine çeşitli hapis cezaları verildi. İstinaf Mahkemesi, dosya kapsamında yargılanan 7 kişiye verilen cezaları 13 Temmuz 2020 günü onadı. Mehmet Emin Sumeli, Musa Kaya, İhsan Sinmiş, Kasım Zengin, İrfan Karaca, Mahmut Abay ve Erdoğan Zamur hakkında ise “örgüt üyesi olmak” suçundan ceza vermişti. Dosya, Yargıtay’a taşınmış bulunuyor.
Libya paylaşımı davası
Libya’da yaşamını yitiren MİT mensuplarına ilişkin haberler nedeniyle gazetemiz Yeni Yaşam’ın Genel Yayın Yönetmeni M. Ferhat Çelik ile Yazı İşleri Müdürü Aydın Keser; Oda TV’den Barış Terkoğlu, Barış Pehlivan, Hülya Kılınç ve Yeniçağ gazetesinden Murat Ağırel ile birlikte 8 Mart 2020 günü tutuklandı. Davanın ilk duruşması 9 Eylül günü yapıldı ve diğer gazetecilerle birlikte gazetemizin iki yetkilisi de tahliye oldu, gazeteci arkadaşlarımız ceza aldı ancak dava sürüyor.
Van haberi davası
Van’da helikopterden atılan iki köylünün haberini yapan gazeteciler 9 Ekim 2020 günü tutuklandı. Mezopotamya Ajansı’nın Van muhabirleri Adnan Bilen, Cemil Uğur ile Jinnews muhabiri Şehriban Abi ve gazeteci Nazan Sala halen haklarında açılacak davayı Van’daki cezaevlerinde bekliyorlar. Bu tutuklamalardan sonra MA’nın Van’daki bürosunda çalışmaya başlayan Dindar Karataş da 26 Kasım 2020 günü tutuklandı ve geldiği Erzurum’daki H Tipi Cezaevi’ne konuldu. Böylece yalanlanamayan bir haber gerekçe yapılarak 5 gazeteci birden tutuklanmış oldu.
Hakkı Boltan davaları
Özgür Gazeteciler İnisiyatifi Eşsözcüsü Hakkı Boltan hakkında şimdiye kadar beş dava açıldı. Bu davalardan ikisi hakkında beraat kararı alan Boltan, 2020 yılı içinde Diyarbakır’da DTK soruşturması kapsamında gözaltına alındı. Boltan hakkında “terör örgütü üyesi olmak” iddiasıyla 7 buçuk yıldan 15 yıla kadar hapis cezası istendi. Diyarbakır 10. Ağır Ceza Mahkemesi’nce kabul edilen iddianameyle birlikte, Boltan hakkında yurt dışına çıkma yasağı kararının konulmasına karar verildi. Davanın ilk duruşma tarihi ise 24 Şubat 2021’de görülecek.
Abdurrahman Gök
Diyarbakır’da 9 Ekim 2018’de gözaltına alınan gazeteci Abdurrahman Gök hakkında haber kaynaklarıyla yaptığı telefon görüşmeleri, sosyal medya paylaşımları ve yaptığı haberler gerekçe gösterilerek yürütülen soruşturma iki yıl sonra tamamlandı. Gök hakkında “örgüt üyesi olma” ve “örgüt propagandası yapma” iddiasıyla dava açıldı. Diyarbakır 5. Ağır Ceza Mahkemesi’nce kabul edilen iddianamenin ilk duruşması 23 Şubat 2021’de görülecek. Hakkında 7 ila 20 yıl hapis cezası istenen Abdurrahman Gök, başka haberlerinin yanı sıra, 21 Mart 2017 günü Newroz alanında polislerce öldürülen Kemal Kurkut haberiyle tanınıyor.
Tahliye ve davalar
Aralarında bir süre cezaevinde kaldıktan sonra tahliye olan arkadaşlarımız ile davası devam etmekte olan gazeteci arkadaşlarımızdan bazıları ise şunlar: Kibriye Evren, Aziz Oruç, M. Ferhat Çelik, Aydın Keser, Osman Akın, Hayri Demir, Kenan Kırkaya, Beritan Canözer, İdris Sayılğan, Sadiye Eser, Sadık Topaloğlu, Ruken Demir, Selman Keleş, Serdar Altan, Haydar Ergül, Rıfat Doğan, Sabiha Temizkan, Berivan Altan, Nuri Akman, Welat Öztekin, Ayşegül Doğan…
Ve cezaevindekiler
Cezaevlerinde 6’sı tutuklu ve 14’ü hükümlü olmak üzere 20 gazeteci arkadaşımız bulunuyor. Tutuklular: Adnan Bilen, Cemil Uğur, Dindar Karataş, İbrahim Karakaş, Nazan Sala, Şehriban Abi… Hükümlüler: Abdulkadir Turay, Cengiz Doğan, Ferhat Çiftçi, Gökhan Gümüş, İsmail Çoban, Kamuran Sunbat, Kenan Karavil, Mehmet Güleş, Nedim Türfent, Özlem Seyhan, Seyithan Akyüz, Yıldırım Temel, Yılmaz Kahriman, Ziya Ataman…
