Geçen yılın kelimeleri, geçen yılın diline aittir; gelecek yılın kelimeleri ise yeni bir ses beklemektedir. (T.S. Eliot)
2018 biterken Türkiye ve dünya siyasetinde yılsonu muhasebeleri de belirmeye başladı. Demokrasi, sosyal adalet ve barış gibi temel insani/toplumsal değerlerin merceği ile hayata bakan gözler açısından bilanço, hemen her yıl olduğu üzere oldukça karanlık. Ekonomik kriz ve genişleyen yoksulluk, savaşlar ve iç savaşlar, katliamlar, siyasal suikastlar ve hak ihlalleri, “sağ popülist” otoriter rejimlerin yaygınlaşması.. Bu nedenledir ki, Türkiye’de, Ortadoğu’da ve dünyada 2018 yılı boyunca gerçekleşmiş nahoş hadiselerden oluşan bir liste sunmak, işin kolayına kaçmak gibi görünse de listenin uzunluğu nedeniyle bir köşe yazısı için oldukça zor. Bu zorluğu ve okurların moral ihtiyacını dikkate alarak, başka bir şey yapmayı denedik; geçtiğimiz yıl boyunca dünyada gerçekleşmiş iyi hadiseleri taradık. Oldukça kısa fakat etkileyici bir liste çıktı karşımıza. Ekoloji ile başlayalım:
Yeni Zelanda, iklim değişimi ile mücadele hedefi kapsamında, ülkenin petrol ve doğal gaz endüstrisini bütünüyle tasfiye etme kararı aldı. Bu radikal adıma itiraz eden petrol şirketlerine, uzmanlıklarını güneş enerjisi gibi ekonomi ve doğa açısından sürdürülebilir alanlarda kullanmaları önerildi. Yeni Zelanda örneğinin tek kalmayacağı, önümüzdeki yıllarda giderek daha çok ülkenin yatırımlarını petrol endüstrisi zararına, yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelteceği bekleniyor.
Dünyanın en önemli küresel sorunlardan biri plastik tüketimi ve buna bağlı olarak plastik atıklar. Her yıl denizlere dökülen sekiz milyon ton plastikle büyüyen çöp adaları, okyanuslarda sürekli genişliyor. Bu büyüme hızıyla, 2050 yılında okyanuslardaki plastik atık kütlesi, balık kütlesi ile eşitlenecek. Doğa tarafından asimilasyonu yüzyıllar süren plastik atıklar ve özellikle pet şişe atıkları yalnızca denizlerde değil karada da büyük sorun oluşturuyor. İşte 2018 yılı içinde bu ekolojik felaket kaynağını ortadan kaldıracak bir adım atıldı. Bilim insanları, plastik yiyen bir enzim (Ideonella sakaieensis 201-F6) geliştirdiler. Bu enzimin küresel ölçekte yaygınlaşması halinde, plastik atık sorunu birkaç yıl içinde ortadan kalkabilir.
İnsan hakları alanında ise, İrlanda’da kürtaj yasağını kaldıran yasa kabul edildi. Suudi Arabistan’da kadınların araç kullanması sonunda yasalaştı. Hindistan Yüksek Mahkemesi’nin aldığı bir karar, homoseksüel cinsel ilişkiyi suç olmaktan çıkardı. İran’da, Şah rejiminin yıkılmasından bu yana ilk kez kadınlar, erkeklerin oynadığı spor karşılaşmalarını izleme hakkı kazandı.
Spordan konu açılmışken; 2018 Kış Olimpiyatları’na Kuzey ve Güney Kore takımları ilk kez aynı bayrak altında katıldı. Spor alanındaki bu adım, iki ülke arasında başlayan barış ve birleşme görüşmelerinin sonuçlarından biri. Kuzey ve Güney Kore 1953’teki ateşkes kararı ile ayrılmış ve aralarında bir barış antlaşması imzalanmamıştı. Kuzey Kore yönetimi, ABD ile tırmanan nükleer silahlanma gerginliğinin ardından 2018 yılı içinde yumuşama sürecine girerek Güney ile barış ve birleşme görüşmelerine başladı. Hayvan hakları açısından bir adım olarak, yine 2018 yılı içinde ülkenin en büyük köpek eti mezbahasının Güney Kore yönetimi tarafından kapatıldığını not düşmeyi de unutmayalım.
Malezya ve Ermenistan’da 2018 yılı içinde yapılan genel seçimler, uzun süreli tek adam rejimlerinin devrilmesiyle sonuçlandı. Küba’da ise, uzun süreli Fidel ve ardından Raul Castro’nun başkanlıklarını takiben aile dışından bir isim, yeni kuşak siyasetçi Miguel Diaz-Canel, başkan seçildi. Raul’un makamını kızı Mariela ya da oğlu Alejandro’ya bırakılacağı söylentileri arasında atılan bu adım, özellikle uluslararası sosyalist kamuoyu için umut verici. Çünkü Küba’da sosyalizmin altmışıncı yılına bir Castro hanedanı olarak adım atılması, Kuzey Kore benzeri negatif çağrışımları güçlendirecekti.
Irak, DAİŞ sorununun başlangıcından bu yana ertelediği genel seçimleri 2018 yılı Mayıs ayında gerçekleştirdi. Katılım oranı düşük olsa da, Irak gibi on yıllardır savaş ve iç savaş travmalarıyla sarsılmakta olan bir ülkede, uluslararası ölçütlere uygun seçimlerin yapılabilmiş olması demokrasi adına umut verici.
İşte dünyada 2018 yılı boyunca, demokrasi, insan hakları ve çevre alanlarında gerçekleşen iyi hadiseler bunlardan ibaret. Hemen akıllara gelen “Peki ya Türkiye?” sorusunun ise tek bir yanıtı var: 2018 yılında Yeni Yaşam gazetesi yayın hayatına başladı.
Mutlu seneler.
