Kayyum atanan HDP’li 20 belediyenin, 14 eşbaşkanı ve 7 meclis üyesi tutuklandı. Belediye meclisleri feshedildiği için 367 üyenin seçilme hakkı elinden alındı. Oy kullanan 2 milyon 219 bin yurttaşın iradesi ise yok sayıldı
Halkların Demokratik Partisi (HDP) 31 Mart 2019 Yerel Seçim sonuçlarına göre 3 büyükşehir, 5 il, 45 ilçe ve 12 belde olmak üzere toplamda 65 belediye başkanlığı, bin 230 Belediye Meclis Üyeliği ve 102 İl Genel Meclis Üyeliği kazandı.
AKP Genel Başkanı Tayyip Erdoğan’ın seçimler öncesi “gerekirse kayyum atarız” sözleri, 4 ay sonra İçişleri Bakanlığı tarafından yerine getiriliyor.
Kürt siyasi hareketi, 19 Ağustos günü 3 büyükşehir belediyesine kayyum atanmasını, 2 Mart 1994 Demokrasi Partisi’nin (DEP) vekilleri Meclis’ten gözaltına alınarak tutuklanması, 14 Nisan 2009’de Demokratik Toplum Partisi (DTP operasyonu) ve 4 Kasım 2016’da HDP milletvekillerinin tutuklanması ardından 4’üncü siyasi darbe olarak değerlendirdi.
İlk önce YSK darbesi
Kayyum süreci ilk önce Yüksek Seçim Kurulu’nun (YSK) seçilmişlere mazbata verilmemesi ve belediyelerin seçimi kaybeden AKP’ye verilmesiyle başladı. HDP’lilerin adaylıklarını kabul eden YSK, OHAL KHK’leriyle işten atılan kişilerin Belediye Başkanı veya Belediye Meclis Üyesi olamayacaklarına hükmetti. Seçimlerin ardından HDP’li belediyelerin başına gelenler gün gün şöyle:
YSK’nin mazbata vermediği 6 HDP belediye eşbaşkanı:
*Diyarbakır-Bağlar Belediyesi Eşbaşkanı Zeyyat Ceylan
*Van-Çaldıran Belediyesi Eşbaşkanı Leyla Atsak
*Van-Edremit Belediyesi Eşbaşkanı Gülcan Kaçmaz Sağyiğit
*Van-Tuşba Belediyesi Eşbaşkanı Yılmaz Berki
*Erzurum-Tekman Belediyesi Eşbaşkanı Müzahit Karakuş
*Kars- Digor- Dağpınar Belde Belediyesi Eşbaşkanı Abubekir Erkmen
Mazbataları verilmeyen -ilgili yasalarda henüz belediye eşbaşkanlığı resmen tanımadığı için HDP’nin fiilen uyguladığı seçilmişler- 8 belediye eşbaşkanı:
*Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Eşbaşkanı Hülya Alökmen Uyanık,
*Diyarbakır-Yenişehir Belediyesi Eşbaşkanı İbrahim Çiçek,
*Diyarbakır-Kayapınar Belediyesi Eşbaşkanı Necati Pirinççioğlu,
*Hakkari Belediyesi Eşbaşkanı Seher Kadiroğlu Ataş,
*Mardin-Kızıltepe Belediyesi Eşbaşkanı Salih Kuday,
*Mardin-Savur Belediyesi Eşbaşkanı Mehmet Yasin Kalkan,
*Siirt Belediyesi Eşbaşkanı Resul Kaçar,
*Van-Erciş Belediyesi Eşbaşkanı Mahmut Pala
YSK kararıyla, Taşlıçay, Doğubayazıt, Batman, Tatvan, Yenişehir, Kayapınar, Bağlar, Dicle, Sur, Ergani, Yüksekova, Iğdır, Kızıltepe, Derik, Varto, Siirt, Kurtalan, Bozova, Suruç, Viranşehir, Şırnak, Cizre, İpekyolu belediyelerinde 44’ü belediye meclis üyesi ve 3’ü il genel meclis üyesi toplam 47 HDP’li meclis üyesinin mazbatası verilmedi.
Kayyum, yargı, tutuklama
19 Ağustos – 13 Kasım 2019 tarihleri arasında 3’ü Büyükşehir, 1’i İl, 15’i İlçe, biri belde belediyesi olmak üzere toplam 20 HDP belediye eşbaşkanı, İçişleri Bakanlığı talimatıyla görevden uzaklaştırıldı.
Diyarbakır, Mardin, Van, Hakkari, Kulp, Karayazı, Nisaybin, Yüksekova, Kocaköy, Erçiş, Kayapınar, Bismil, Saray, Cizre, Kızıltepe, İpekyolu, İdil, Yenişehir, Hazro ve Akpazar belediyelerine hükümetin atamasıyla mülki idare amir sıfatıyla görev yapan il valileri ve ilçe kaymakamları kayyum (belediye başkan vekili) olarak atandı.
* HDP 14 belediye eşbaşkanı ise tutuklanarak cezaevine gönderildi. Tutuklanan HDP eşbaşkanlarının isimleri ve aldıkları oy oranları şöyle:
Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Eşbaşkanı Adnan Selçuk Mızraklı (yüzde 62,9), Kayapınar Belediyesi Eşbaşkanı Keziban Yılmaz (yüzde 66,39), Erçin Belediyesi Eşbaşkanı Yıldız Çetin (49,71) ve Kocaköy Belediyesi Eşbaşkanı Rojda Nazlıer (yüzde 61,67) 22 Ekim 2019 tarihinde; Kulp Belediyesi Eşbaşkanları Mehmet Fatih Taş-Fatma Ay (yüzde 49,97) 16 Eylül 2019 tarihinde, Karayazı Belediyesi Melike Göksu (yüzde 61,83) 17 Eylül 2019 tarihinde, Nusaybin Belediyesi Eşbaşkanları Semire Nergis-Ferhat Kurt (yüzde 77,42) Hakkâri Belediyesi Eşbaşkanı Cihan Kahraman (59,97) ve Yüksekova Belediyesi Eşbaşkanları Remziye Yaşar-İrfan Sarı (yüzde 66,18) 18 Ekim 2019 tarihinde ve İpekyolu Belediyesi Eşbaşkanları Azim Yağcan-Şehzade Kurt (yüzde 54,47) 11 Kasım 2019 tarihinde tutulandı.
7 meclis üyesi tutuklandı
31 Mart – 12 Kasım arasında Tatvan, Bağlar, Kayapınar, Çaldıran, Erdemit ve Tuşba belediyelerinde toplam 30 HDP’li Belediye Meclis Üyesi, İçişleri Bakanlığı tarafından görevden uzaklaştırıldı. Aynı tarihler arasında Patnos, Silopi, Bağlar (2) ve Sur belediyelerinden 5 HDP Belediye Meclis Üyesi tutuklandı. Dersim ve Bitlis’den 2 il genel meclis üyesi tutuklandı.
HDP’li 7 il genel meclis üyesi, 9 Eylül 2019 günü eş zamanlı olarak görevden uzaklaştırıldı. Görevden uzaklaştırılan il genel meclis üyelerinin tamamı Muş İl Genel Meclisi’nin üyeleriydi.
2 milyon 219 bin yurttaşın iradesi yok sayıldı
Kayyum atanan belediyelerde belediye meclisleri de feshedildi. Bu belediyelerde görev yapan HDP’li 270 belediye meclis üyesiyle birlikte toplamda 367 üyenin iradesi, meclis feshedildiği için yok sayılmış oldu.
Belediyelerin karar organı olan belediye meclislerinin feshedilmesi sonucunda yurttaşların seçme ve yaşadığı kentin seçilmiş bir belediye yönetimi ve belediye meclisi tarafından yönetilmesi hakkı ihlal edildi.
Böylelikle Kayyum atanan 20 belediyenin sınırları içerisinde yaşayan-hangi partiye/adaya oy verdiği fark etmeksizin-kentinin seçilmiş belediye yönetimi tarafından yönetilmesi için oy kullanmış 2 milyon 291 bin yurttaşın iradeleri kayyum uygulamasıyla yoluyla askıya alındı.
Meclis çoğunluğuna müdahale
31 Mart seçimlerinde belediye başkanlığını HDP’nin kazanamadığı, ancak belediye meclisi çoğunluğunu HDP’nin kazandığı meclislerde HDP’nin çoğunluğunu ortadan kaldıran İçişleri Bakanlığının uygulamaları hayata geçirildi.
* Tatvan Belediyesi Meclis örneği:
Bitlis’in Tatvan ilçesinde, 31 Mart Yerel seçimleri Belediye Başkanlığını yüzde 45,61 oyla AKP kazanmıştı. HDP ise Belediye Başkanlığı seçim türünde yüzde 44,74 oy alarak ikinci parti oldu.
Tatvan ilçesi Belediye Meclis Üyeliği seçiminde ise HDP yüzde 43,37 oy alarak birinci parti olurken, yüzde 42,13 oy alan AKP ise ikinci sırada kalmıştı. Bu sonuçlara göre HDP 14 Belediye Meclis Üyeliği, AKP ise 11 Asıl Belediye Meclis Üyeliği kazandı.
Sonuçlara göre toplam 25 üyeden oluşan Tatvan Belediye Meclisi çoğunluğu HDP’nin elindeydi. Ancak 21 Mayıs 2019 günü Tatvan Belediyesi Meclis üyelerimizden 9’u, “eş zamanlı” olarak görevden uzaklaştırıldı. Tatvan Belediye Meclisi’nde AKP 11 üye ile HDP ise 4 üye ile temsil ediliyor.
* Muş İl Genel Meclisi örneği:
31 Mart 2019 seçimlerinde, Muş ili, İl Genel Meclis Üyeliği seçim türü sonuçlarına göre; HDP yüzde 44.4, AKP yüzde 35.9, MHP yüzde 6, CHP yüzde 5,8 oranında oy aldı.
Bu sonuçlara göre toplam 48 üyelikten oluşan Muş il genel meclis üyeliklerinin partilere dağılımı; HDP 26 üyelik, AKP 19 üyelik, MHP 2 üyelik ve CHP 1 üyelik şeklindeydi.
HDP’li 7 Muş il genel meclis üyesi, İçişleri bakanlığı talimatıyla 9 Eylül 2019 günü “eş zamanlı” olarak görevden uzaklaştırıldı. Bu operasyondan HDP’nin üye sayısı 19’a düşerek çoğunluğu alındı ve AKP ile sayısal eşitliğe getirildi.
MA / Deniz Nazlım
